عقب‌بودن فک پایین که با نام علمی اوربایت نیز شناخته می‌شود، یکی از رایج‌ترین عارضه‌های دندانی است و زمانی رخ می‌دهد که دندان‌های فک پایین و بالای یک فرد کاملاً بر روی هم قرار نگیرند و اصطلاحاً تراز نشوند. این عارضه، به‌علل مختلفی مانند مکیدن انگشت شست در کودکی و نوزادی، فشاردادن زبان به پشت دندان‌ها و استفاده بیش‌ازاندازه از شیشه شیر و پستانک به‌وجود می‌آید و نتیجۀ آن تنگ‌ترشدن قوس لثه و عقب‌رفتن فک پایین است. علاوه‌براین، عارضه اوربایت در بیمارانی که دندان‌های آسیابشان را ازدست می‌دهند هم رایج است. این عارضه باید به‌سرعت درمان شود و هرچه سریع‌تر این اتفاق بیفتد، نتیجه، قابل لمس‌تر و فرایند درمان، آسان‌تر خواهد بود. در ادامه با ما همراه باشید تا در ارتباط با درمان عقب بودن فک پایین با ارتودنسی و جراحی در کلینیک‌های معتبری مانند کلینیک دندانپزشکی دکتر آیت اطلاعاتی به شما بدهیم.
درمان عقب‌بودن فک پایین (اوربایت) بدون جراحی
بسیاری از افراد به‌دنبال درمان عارضه اوربایت بدون انجام روش‌های جراحی هستند. ما به شما این اطمینان را می‌دهیم درصورتی‌که در زمان مناسب به پزشک برای رفع این عارضه مراجعه کنید، امکان درمان با روش‌های غیرجراحی مانند ارتودنسی را خواهید داشت.
چگونه از تشدید عقب‌بودن فک پایین پیشگیری کنیم؟
عقب‌بودن فک پایین یا همان عارضۀ اوربایت، اغلب نتیجه انجام عادت‌های غلط به‌خصوص در دوران کودکی است. عاداتی مانند مکیدن انگشت شست دست، جویدن ناخن، مکیدن بیش‌ازاندازه شیشه شیر و پستانک، گاززدن مداوم قاشق و چنگال و … می‌توانند باعث به‌وجود آمدن این مشکل شوند. واضح است که برای جلوگیری از تشدید این عارضه باید این عادات را کنار گذاشت و خانواده‌ها باید بتوانند رفتارهای کودک خود را مدیریت کنند تا در آینده درگیر درمان این عارضه نشوند.
درمان اوربایت چه اهمیتی دارد؟
افرادی که از کوچک‌بودن فک پایین یا عارضه اوربایت رنج می‌برند عموماً درگیر مشکلات دیگری مانند مشکلات تنفسی، آپنه خواب، خروپف زیاد، مشکلات خواب، مشکلات گفتاری و ادای برخی کلمات، ناتوانی در بلع درست غذا و جویدن و درد گردن و فک می‌شوند. طبیعی است که درمان اوربایت از جهت رفع این مشکلات و برگرداندن افراد به زندگی سالم اهمیت دارد و باید هرچه زودتر این عارضه درمان شود.
متخصص ارتودنسی چگونه می‌تواند این اوربایت را درمان کند؟
تصور عمومی که در مورد عارضه اوربایت وجود دارد معمولاً اشتباه است و بسیاری از افراد تصور می‌کنند که مبتلایان به اوربایت، دچار مشکل در فک پایین نیستند و این فک بالای آن‌ها است که جلو آمده است. این در حالی است که مشکل مبتلایان به اوربایت، رشد نکردن کامل فک پایین است و همین مسئله باعث ناترازی فک بالا و پایین شده است. خوشبختانه این مشکل توسط متخصص ارتودنسی رفع می‌شود و پزشک باید برای تشخیص این عارضه و شروع روند درمان، معایناتی را انجام دهد. متخصص ارتودنسی برای تشخیص بهتر میزان عارضه، ابتدا دستور عکس‌برداری از نیم‌رخ فک را می‌دهد و سپس با توجه به وضعیت بیمار، تصمیم خود را برای انتخاب روش درمانی مناسب اعلام می‌کند. یکی از رایج‌ترین روش‌های درمانی استفاده از ارتودنسی است که بیشتر متخصصان دندانپزشکی این روش را برای بهبود عارضه اوربایت انتخاب می‌کنند. شرایط انجام ارتودنسی نیز با توجه به وضعیت دندان‌های بیمار متفاوت خواهد بود و انتخاب روش اصولی و مؤثر به نظر پزشک بر خواهد گشت.
درمان عقب‌بودن فک پایین چقدر زمان می‌برد؟
یکی از سؤالاتی که برای بیماران یا خانواده‌ها پیش می‌آید این است که درمان عقب بودن فک پایین با ارتودنسی چقدر زمان می‌برد؟ در پاسخ به این سؤال مهم باید گفت عموماً برای درمان عقب بودن فک پایین با ارتودنسی حدود ۲ سال زمان نیاز است و این مدت زمان با توجه به وضعیت بیمار، نوع دندان‌ها، میزان جواب‌دادن به درمان، نظر پزشک و … می‌تواند تغییر کند. پس‌از طی طول درمان با ارتودنسی نیز بیمار باید تا مدتی از نگهدارنده‌های مخصوص استفاده کند تا عارضه مجدداً خود را نشان ندهد.
آیا اصلاح عقب ماندگی فک پایین بدون کمک ارتودنسی امکان‌پذیر است؟
خوشبختانه پاسخ این سؤال در برخی از موارد مثبت است. اگر منشأ اوربایت شما بزرگ‌بودن دندان‌ها یا ازدحام بیش‌ازاندازه دندان در لثه‌هایتان باشد، پزشک، پیشنهاد کشیدن چند دندان را به شما می‌دهد. البته از این روش بیشتر برای جوانان استفاده می‌شود و ممکن است پزشک تشخیص دهد که روند درمان با ترکیب دو روش ارتودنسی و کشیدن دندان‌ها سریع‌تر می‌شود.
علاوه‌براین، درصورتی‌که بیمار در سن مناسب که همان سن پایین و پیش‌از رشد کامل فک است به متخصص ارتودنسی مراجعه کند، احتمالاً از دستگاه‌های فانکشنال برای اصلاح ناهنجاری‌ها استفاده شود. دستگاه‌های فانکشنال همان پلاک‌های ارتودنسی متحرک هستند که در سنین پایین برای رفع این ناهنجاری پاسخگو خواهند بود. در حقیقت این متخصص ارتودنسی است که با توجه به وضعیت و سن بیمار و این که آیا فک بیمار هنوز قابلیت رشد دارد، روش درمانی را انتخاب می‌کند و در سنین پایین تلاش می‌کند با تحریک رشد فک در جهتی دیگر، عارضه را از بین ببرد. پلاک‌های متحرک نیز باعث می‌شوند با هر بار باز و بسته‌کردن دهان، فک‌ها به‌شکل تراز روی یکدیگر قرار بگیرند و پس‌از مدتی وضعیت ایدئال خود را به‌دست بیاورند. در چنین شرایطی، فک تحت فشار قرار می‌گیرد و رشد آن به‌سمت درست هدایت می‌شود.
آیا عقب‌بودن فک پایین را می‌توان با جراحی درمان کرد؟
همان‌طور که گفتیم در نهایت این به نظر پزشک بستگی دارد که با توجه به وضعیت دندان‌های بیمار و حادبودن عارضه، تصمیم به انجام چه روش درمانی بگیرد. اگر متخصص تشخیص دهد درمان عارضۀ شما بدون انجام روش جراحی امکان‌پذیر نیست، ممکن است بخواهد روش‌های ترکیبی را استفاده کند. در این وضعیت، پزشک برای بهبود اولیۀ شرایط دندان‌های شما از روش ارتودنسی کمک می‌گیرد و زمانی که به یک وضعیت مطلوب رسیدید، آماده انجام جراحی می‌شود. این روش درمانی عموماً بیش‌از یک سال زمان می‌برد و در سال اول ارتودنسی انجام می‌شود. سپس جراحی صورت می‌گیرد و مجدداً با نظر پزشک برای این که فک پایین به وضعیت ایدئال برسد، ارتودنسی انجام می‌شود.
آیا با تغییر موقعیت فک در طول روز می‌توانم مشکل عقب‌بودن فک پایین را برطرف کنم؟
بهبود وضعیت عقب‌بودن فک با انجام برخی ورزش‌ها در طول روز نیز قابل انجام است؛ اما به‌هیچ‌وجه نباید انتظار داشته باشید که ورزش‌های ساده بتوانند مشکل شما را به‌طور کامل برطرف کنند. این ورزش‌ها صرفاً می‌توانند وضعیت فک شما را تا حدودی بهبود ببخشند، به‌شرط اینکه تمرینات را به‌طور دقیق، کامل و منظم انجام دهید. ورزش‌های ساده‌ای مانند فعال‌کردن ماهیچه‌های جلویی گردن با درازکشیدن به پشت و چسباندن زبان به سقف دهان یا چسباندن چانه به سینه و تلاش برای نزدیک‌کردن سر به زمین، می‌توانند تا حدودی در این مسیر به شما کمک کنند.
درمان عقب‌بودن فک پایین با جراحی
درصورتی‌که از نظر متخصص شما، شدت ناهنجاری به حدی باشد که هیچ‌کدام از روش‌های درمانی مانند ارتودنسی نتوانند مشکل شما را برطرف کنند، سراغ روش جراحی یا همان روش ترکیبی که پیش‌از این ذکر کردیم می‌رود. این روش اصطلاحاً ارتوسرجری نام دارد و پزشک با یک برنامه‌ریزی دقیق فک شما را با ارتودنسی برای جراحی آماده می‌کند. طی این عمل، جراحی فک پایین شما از زیر پوست برش داده می‌شود و جراح، آن را به‌سمت جلو می‌کشد و در جای درست با پیچ ثابت نگه می‌دارد. جراحی فک شما در این مرحله تمام می‌شود و پس‌از گذراندن دوران نقاهت باید با تأیید جراح، مجدداً به ارتودنتیستتان مراجعه کنید تا درمانتان تکمیل شود. این جراحی، یکی از ساده‌ترین جراحی‌ها است و درصورتی‌که توسط یک متخصص مجرب انجام شود دوران نقاهتتان به‌سرعت به پایان می‌رسد.
چرا باید عقب‌بودن فک پایین را درمان کرد؟
اگر ناهنجاری‌های فک پایین شما به‌درستی اصلاح نشود، زندگی روزمره شما نیز مختل می‌شود و به‌این‌ترتیب دچار مشکلاتی فراوانی می‌شوید. این مشکلات عبارت‌اند از:
- مشکل تنفسی؛
- مشکل خواب؛
- مشکل بلع غذا و جویدن؛
- مشکل گوارشی؛
- خروپف؛
- آسیب به لثه‌ها؛
- احتمال شکستگی و سایش دندان‌ها؛
- افزایش میزان پوسیدگی دندان‌ها.
بهترین سن درمان عقب‌بودن فک پایین چه زمانی است؟
این مهم است که درمان عقب بودن فک پایین با ارتودنسی در زمان درستی انجام شود تا نتیجه همان چیزی که می‌خواهید باشد. متخصصین ارتودنسی می‌گویند بهترین زمان برای معاینه، بررسی و رفع مشکلات دندانی در دوران کودکی و پیش‌از رسیدن به سن بلوغ است؛ چراکه در این زمان فک انسان به‌طور کامل رشد نکرده است و می‌تواند تا پایان سن رشد به وضعیت عادی بازگردد. حتی در این سن، عموماً نیاز به استفاده از روش جراحی نخواهد بود و بیمار به درمان ارتودنسی نیز پاسخ می‌دهد. در سنین پایین و پیش‌از رشد کامل فک، دستگاه‌های فانکشنال ارتودنسی نیز می‌توانند به‌‌راحتی فرایند رشد فک پایین را تحریک کنند و باعث تراز دندان‌ها شوند. این روش درمانی عموماً در سنین بالا قابل انجام نیست و ممکن است فرد نیاز به جراحی پیدا کند.
آیا ارتودنسی به تنهایی اوربایت را درمان می‌کند؟
در سنین بالا اصلاح و درمان مشکلات فک و دهان مانند اوربایت کمی پیچیده و هزینه‌بر است؛ اما خوشبختانه در سن مناسب با کمک ارتودنسی می‌توان وضعیت فک پایین را بهبود بخشید. در فرایند درمان عقب بودن فک پایین با ارتودنسی متخصص با به‌عقب‌راندن قوس دندانی فک بالا و جلوکشیدن قوس دندانی فک پایین تلاش می‌کند این ناهنجاری را برطرف کند.
مشکلاتی که به‌دلیل عقب‌بودن فک پایین یا اوربایت بوجود می‌آیند؟
عارضه اوربایت می‌تواند مشکلات جسمی و روحی فراوانی را برای مبتلایان به‌وجود بیاورد و بهتر است که بیمار درصدد رفع آن بکوشد. رایج‌ترین مشکلاتی که به‌دلیل عقب‌بودن فک پایین به‌وجود می‌آیند عبارت‌اند از:
سردرد
ناترازی دندان‌ها و فشاری که به این دلیل به فک وارد می‌شود می‌تواند منشأ بسیاری از سردردهایی باشد که در طول روز تجربه می‌کنید. فشار واردشده توسط فک شما به شقیقه‌هایتان منتقل می‌شود و درد قسمت شقیقه نه‌تنها می‌تواند زندگی شما را مختل کند، که باعث بهوجودآمدن اختلال شدید خواب خواهد بود.
اختلال TMJ
TMJ مفصل گیجگاهی فکی است که در جلوی دو گوش شما قرار دارد و فک پایینتان را به جمجمه‌تان متصل می‌کند. اگر انگشت خود را در جلوی گوش خود بگذارید و دهانتان را باز و بسته کنید، متوجه محل قرارگیری این مفصل می‌شوید. سندرم یا همان اختلال مفصل گیجگاهی فکی که با نام اختلال TMJ شناخته می‌شود ناشی از التهاب و ناهنجاری در مفصل TMJ یا گرفتگی در عضلات اطراف آن است. یکی از اصلی‌ترین علل بهوجودآمدن این التهابات، عقب‌بودن فک پایین است که می‌تواند مشکلاتی مانند درد در ناحیه مذکور، سردرد، گوش‌درد و صدادادن فک را به‌همراه داشته باشد.
درد گردن
مشکل رایج دیگری که ممکن است به‌دلیل عقب‌بودن فک پایین به‌وجود بیاید، درد گردن است. عدم تراز و تعادل در فک، باعث واردشدن فشار بیشتر به قسمت پایینی فک و عضلات گردن می‌شود و حتی می‌تواند حرکت مهره‌های شما را نیز محدود کند.
تغییر ساختار صورت به‌دلیل اوربایت
اوربایت ساختار و تقارن صورت را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. به این صورت که ترازنبودن هر دو فک روی هم باعث به‌هم‌نرسیدن لب‌ها در حالت عادی می‌شود و به‌این‌ترتیب فرم لبخند و صورتتان تغییر خواهد کرد.
مشکلات تکلم به‌دلیل اوربایت
عقب‌بودن فک پایین که جلوآمدن فک بالا را نیز به‌دنبال دارد می‌تواند باعث ضعف و نقص در ادای برخی حروف و کلمات شود. به‌این‌ترتیب که ممکن است شما نتوانید از مخارج حروف به‌خوبی برای صحبت‌کردن استفاده کنید و از این جهت دچار مشکل خواهید شد.
تأثیرات روانی اوربایت بر کودکان
متأسفانه اوربایت علاوه‌بر مشکلات جسمی مشکلات روحی را نیز به همراه دارد و کودکان ممکن است اعتماد به نفسشان به‌علت ادانکردن درست کلمات، تغییر فرم صورت و … کاهش پیدا کند و گوشه‌گیر شوند.
افزایش ریسک آسیب به دندان‌ها
همان‌طور که تا به اینجا متوجه شدید، ترازنبودن دندان‌ها روی هم موجب ایجاد فشار مضاعف بر روی فک می‌شود و این مسئله می‌تواند مشکلاتی مانند دندان قروچه و سایش دندان‌ها را به‌همراه داشته باشد. نتیجۀ سایش دندان‌ها، ازبین‌رفتن لایه رویی تاج دندان و آسیب‌پذیرشدن دندان‌هایتان خواهد بود.
سخن پایانی
عقب‌بودن فک پایین عارضه‌ای رایج است که با نام اوربایت نیز شناخته می‌شود. این ناهنجاری می‌تواند باعث بهوجودآمدن مشکلات عدیده‌ای شود و به‌همین‌علت متخصصان توصیه می‌کنند مبتلایان به اوربایت در سنین پایین برای درمان این عارضه به کلینیک‌های تخصصی مراجعه کنند. خوشبختانه درمان عقب بودن فک پایین با ارتودنسی امکان‌پذیر است و شما می‌توانید با مراجعه به کلینیک دندانپزشکی دکتر آیت در فرایند درمان قرار بگیرید و هرچه سریع‌تر این فرایند را آغاز کنید.
