جراحی دندان یکی از رایج‌ترین روش‌های درمانی در دندانپزشکی است که برای رفع طیف وسیعی از مشکلات دهان و دندان به‌کار می‌رود. از کشیدن دندان گرفته تا ایمپلنت و جراحی لثه، هر یک از این روش‌ها با هدف بهبود سلامت دهان و دندان و افزایش اعتمادبه‌نفس افراد انجام می‌شود. کلینیک دندانپزشکی دکتر آیت با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و کادری مجرب، طیف گسترده‌ای از خدمات جراحی را به بیماران ارائه می‌دهد. در این مقاله به بررسی انواع جراحی‌های دندان، دلایل انجام آن‌ها، عوارض احتمالی و مراقبت‌های پس‌از عمل خواهیم پرداخت تا شما عزیزان با آگاهی کامل بتوانید تصمیمات لازم را درمورد سلامت دهان و دندان خود اتخاذ کنید. با ما همراه باشید.
جراحی دندان چیست؟
جراحی دندان یکی از شاخه‌های تخصصی دندانپزشکی است که به تشخیص و درمان بیماری‌ها و ناهنجاری‌های دهان، دندان‌ها، لثه‌ها و ساختارهای مرتبط با آن می‌پردازد. این نوع جراحی‌ها معمولاً برای درمان مشکلاتی که با روش‌های دندانپزشکی معمول قابل‌حل نیستند، مورد استفاده قرار می‌گیرند و شامل طیف وسیعی از روش‌ها است که از کشیدن دندان ساده تا جراحی‌های پیچیده‌تر فک و صورت را شامل می‌شود.
آیا جراحی دندان درد دارد؟
یکی از دغدغه‌های رایج افراد پیش‌از انجام جراحی، میزان درد و ناراحتی ناشی از آن است. خوشبختانه با پیشرفت‌های صورت‌گرفته در دندانپزشکی و استفاده از روش‌های بی‌حسی موضعی و گاهی عمومی، جراحی به‌مراتب راحت‌تر از گذشته شده است. در طول جراحی، دندانپزشک با تزریق بی‌حسی موضعی، ناحیه موردنظر را بی‌حس می‌کند تا بیمار هیچ دردی احساس نکند. پس‌از جراحی نیز داروهای مسکن تجویز می‌شود تا درد و ناراحتی پس‌از عمل به حداقل برسد.
انواع جراحی دندان
جراحی دندان طیف وسیعی از روش‌های درمانی را شامل می‌شود که هر یک برای مشکلات خاصی به‌کار می‌روند. انتخاب نوع جراحی به عوامل مختلفی مانند شدت مشکل، وضعیت عمومی سلامت بیمار و توصیه‌های دندانپزشک بستگی دارد. در ادامه به بررسی برخی از رایج‌ترین انواع جراحی‌های دندان خواهیم پرداخت.
جراحی Endodontic
جراحی اندودونتیک یا درمان ریشه به مجموعه روش‌های درمانی گفته می‌شود که برای حفظ دندان‌هایی که دچار عفونت یا آسیب دیدگی عصب شده‌اند، انجام می‌شود. هدف اصلی این جراحی‌ها، حذف بافت عفونی داخل دندان (پالپ) و پرکردن کانال‌های ریشه است تا از گسترش عفونت جلوگیری و دندان حفظ شود. در ادامه، برخی از انواع این جراحی را توضیح خواهیم داد.
عصب‌کشی (درمان روت کانال)
عصب‌کشی یا درمان روت کانال، یکی از رایج‌ترین روش‌های درمانی دندانپزشکی است که برای حفظ دندان‌هایی که به‌دلیل پوسیدگی عمیق، شکستگی یا عفونت دچار آسیب شده‌اند، انجام می‌شود. در این روش جراحی دندان، دندانپزشک با استفاده از ابزارهای مخصوص به داخل دندان دسترسی پیدا و بافت عفونی داخل کانال‌های ریشه را به‌طور کامل تمیز می‌کند. سپس، کانال‌های ریشه را شکل می‌دهد و با یک ماده مخصوص پُر می‌کند تا از گسترش مجدد عفونت جلوگیری شود. عصب‌کشی معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و بیمار در طول درمان، هیچ دردی احساس نمی‌کند.
پالپوتومی
پالپوتومی یک روش درمانی دندانپزشکی است که معمولاً برای درمان پوسیدگی دندان در کودکان انجام می‌شود. در این روش، بخش آسیب‌دیده پالپ (مغز دندان) که در قسمت تاج دندان قرار دارد، برداشته می‌شود و بخش سالم پالپ که در ریشه دندان قرار دارد، حفظ می‌شود.
هدف از پالپوتومی، حفظ دندان شیری و جلوگیری از کشیدن زودهنگام آن است. پالپوتومی معمولاً برای دندان‌هایی که پوسیدگی عمیق دارند؛ اما هنوز عفونت به قسمت ریشه دندان نرسیده است، انجام می‌شود. با انجام این روش، دندان کودک می‌تواند تا زمان جایگزینی با دندان دائمی، سالم بماند و از مشکلات ناشی از نبودن دندان شیری مانند مشکلات جویدنی و اختلالات رشد فک جلوگیری شود.
پالپکتومی
پالپکتومی روشی در جراحی دندان است که در آن کل پالپ یا مغز دندان، چه در قسمت تاج و چه در ریشه، برداشته می‌شود. این روش درمانی معمولاً برای دندان‌هایی که عفونت عمیق و گسترده دارند یا آسیب جدی دیده‌اند، انجام می‌شود. هدف از پالپکتومی، حذف کامل بافت عفونی و جلوگیری از گسترش عفونت به سایر قسمت‌های دندان و فک است. پس‌از برداشتن کامل پالپ، کانال‌های ریشه به‌طور کامل تمیز و ضدعفونی و سپس با یک ماده مخصوص پر می‌شوند. درنهایت، دندان با یک روکش یا پرکردگی ترمیم می‌شود.
اپیکواکتومی
اپیکواکتومی یا جراحی انتهای ریشه، برای درمان عفونت‌های نوک ریشه دندان انجام می‌شود. این عمل زمانی انجام می‌شود که درمان‌های اندودونتیک مانند عصب‌کشی موفق نبوده و عفونت همچنان در اطراف نوک ریشه باقی مانده است.
در این جراحی، دندانپزشک با ایجاد یک برش کوچک در لثه به نوک ریشه دندان دسترسی پیدا می‌کند. سپس بافت‌های عفونی اطراف ریشه و بخشی از نوک ریشه برداشته می‌شود. پس‌از تمیزکردن ناحیه، ممکن است یک ماده پرکننده در انتهای کانال ریشه قرار داده شود تا از نفوذ مجدد باکتری‌ها جلوگیری کند.
جراحی Prosthodentic
جراحی دندان پروتزی به ترمیم و جایگزینی دندان‌های ازدست‌رفته یا آسیب‌دیده می‌پردازد. این نوع جراحی‌ها معمولاً برای بهبود عملکرد جویدن، گفتار و ظاهر فرد انجام می‌شوند. برخی از رایج‌ترین روش‌های جراحی پروتزی عبارت‌اند از:
تاج یا روکش دندانی
تاج یا روکش دندانی یک پوشش مصنوعی است که روی دندان آسیب‌دیده قرار می‌گیرد تا آن را تقویت کند و ظاهر آن را بهبود ببخشد. تاج‌ها معمولاً از مواد بادوام مانند سرامیک، فلز یا ترکیبی از آن‌ها ساخته می‌شوند. دلایل مختلفی برای استفاده از تاج دندان وجود دارد از جمله پوسیدگی شدید، شکستگی دندان، درمان ریشه یا برای بهبود ظاهر دندان.
بریج
بریج یک وسیله پروتزی است که برای جایگزینی یک یا چند دندان ازدست‌رفته استفاده می‌شود. بریج از دو تاج که روی دندان‌های مجاور دندان ازدست‌رفته قرار می‌گیرند و یک یا چند دندان مصنوعی که بین آن‌ها قرار می‌گیرند، تشکیل شده است. بریج‌ها علاوه‌بر بازگرداندن عملکرد جویدن به حفظ شکل طبیعی صورت و جلوگیری از تغییر موقعیت دندان‌های دیگر نیز کمک می‌کنند.
ایمپلنت دندان
جراحی دندان ایمپلنت یک جایگزین دائمی برای ریشه دندان ازدست‌رفته است. ایمپلنت‌ها معمولاً از تیتانیوم ساخته و در استخوان فک کاشته می‌شوند. پس‌از جوش خوردن ایمپلنت با استخوان، یک تاج یا پروتز روی آن قرار می‌گیرد. ایمپلنت‌ها بسیار شبیه به دندان‌های طبیعی هستند و عملکرد و ظاهر آن‌ها نیز مشابه دندان‌های طبیعی است. ایمپلنت‌ها برای افرادی که یک یا چند دندان یا همه دندان‌های خود را از دست داده‌اند، مناسب هستند.
جراحی زیبایی دندان
جراحی زیبایی دندان به مجموعه‌ای از روش‌های درمانی گفته می‌شود که با هدف بهبود ظاهر لبخند و افزایش اعتمادبه‌نفس فرد انجام می‌شوند. این روش‌ها شامل طیف وسیعی از درمان‌ها از جمله بلیچینگ دندان برای سفیدکردن دندان‌ها، ونیر برای اصلاح شکل و رنگ دندان‌ها، اصلاح لبخند لثه‌ای، حذف فاصله بین دندان‌ها و اصلاح شکل لثه می‌شوند. جراحی زیبایی دندان نه‌تنها به بهبود ظاهر لبخند کمک می‌کند، بلکه می‌تواند مشکلات عملکردی مانند جویدن ناقص یا مشکلات گفتاری را نیز برطرف کند.
جراحی افزایش طول تاج دندان
جراحی دندان برای افزایش طول تاج، روشی است که در آن با برداشتن بخشی از لثه و گاهی استخوان، طول تاج دندان قابل‌رؤیت افزایش می‌یابد. این جراحی به‌دلایل مختلفی ازجمله آماده‌سازی دندان برای روکش، بهبود ظاهر لبخند در مواردی که دندان‌ها کوتاه هستند یا بیش‌ازحد توسط لثه پوشیده شده‌اند و همچنین اصلاح لبخند لثه‌ای انجام می‌شود. در این روش با نمایان‌ترشدن قسمت بیشتری از دندان، امکان انجام درمان‌های ترمیمی و زیبایی دقیق‌تر و با نتیجه بهتر فراهم می‌شود.
جراحی دندان عقل
جراحی‌کردن دندان عقل یکی از رایج‌ترین جراحی‌های دهان و دندان است. دندان‌های عقل آخرین دندان‌هایی هستند که در دهان رویش می‌کنند و اغلب به‌دلیل کمبود فضا به‌درستی رشد نمی‌کنند. این وضعیت می‌تواند باعث درد، عفونت، آسیب به دندان‌های مجاور و ایجاد کیست شود. این جراحی معمولاً برای خارج‌کردن دندان‌های عقل نهفته یا نیمه‌نهفته انجام می‌شود.
عوارض عدم جراحی دندان عقل
عدم جراحی دندان عقل، به‌خصوص در مواردی که دندان عقل به‌طور کامل بیرون نزده است یا به‌درستی در دهان قرار نگرفته باشد، می‌تواند عوارض جدی به‌همراه داشته باشد. برخی از مهم‌ترین عوارض آن عبارت‌اند از:
عفونت
دندان‌های عقل نهفته یا نیمه‌نهفته به‌دلیل دسترسی دشوار برای مسواک‌زدن و نخ‌دندان‌کشیدن، مستعد تجمع باکتری‌ها و پلاک هستند. این امر می‌تواند منجر به التهاب لثه اطراف دندان عقل و درنهایت عفونت شود.
کیست
در برخی موارد، کیستی در اطراف دندان عقل نهفته تشکیل می‌شود. این کیست‌ها می‌توانند به‌تدریج بزرگ شوند و به دندان‌ها و استخوان‌های اطراف آسیب برسانند. کیست‌های بزرگ ممکن است نیاز به جراحی پیچیده‌تری برای برداشتن داشته باشند.
دندان نهفته
دندان عقل نهفته به دندانی گفته می‌شود که به‌طور کامل از لثه بیرون نیامده است. این دندان‌ها می‌توانند به دندان‌های مجاور فشار وارد کنند و باعث کج‌شدن یا چرخش آن‌ها شوند. همچنین، دندان‌های نهفته ممکن است باعث ایجاد مشکلات جویدن و گفتار شوند.
عوارض جراحی دندان عقل
جراحی دندان عقل، اگرچه یک عمل روتین است؛ اما مانند هر عمل جراحی دیگری ممکن است با عوارضی همراه باشد. عوارض رایج آن عبارت‌اند از:
- درد: درد پس‌از جراحی‌کردن دندان عقل بسیار طبیعی است و معمولاً با مصرف مسکن‌های تجویزی توسط دندانپزشک قابل‌کنترل است.
- تورم: تورم لثه و گونه در ناحیه جراحی‌شده نیز از عوارض شایع است و معمولاً طی چند روز بهبود می‌یابد.
- خونریزی: کمی خونریزی پس‌از جراحی طبیعی است؛ اما اگر خونریزی شدید و طولانی‌مدت باشد، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
- کبودی: کبودی در ناحیه جراحی‌شده نیز ممکن است رخ دهد و معمولاً به‌مرورزمان برطرف می‌شود.
- عفونت: عفونت یکی از عوارض نادر اما جدی این نوع جراحی است. علائم عفونت شامل درد شدید، تورم شدید، قرمزی و تب است.
چه موقع دندان عقل نیاز به جراحی دارد؟
دندان عقل آخرین دندان‌هایی هستند که در دهان رویش می‌کنند و اغلب به‌دلیل کمبود فضا به‌درستی رشد نمی‌کنند. در بسیاری از موارد، جراحی دندان برای خارج‌کردن دندان عقل ضروری است؛ اما چه زمانی باید این تصمیم را گرفت؟ دندان عقل معمولاً در شرایط زیر نیاز به جراحی دارد:
- عدم فضای کافی در دهان: اگر فضای کافی برای رشد و قرارگیری صحیح دندان عقل وجود نداشته باشد و دندان به دندان‌های مجاور فشار بیاورد، جراحی ضروری است.
- رشد نامناسب: اگر دندان عقل به‌صورت کج یا نهفته رشد کند، می‌تواند باعث درد، عفونت و آسیب به دندان‌های دیگر شود.
- دندان عقل نیمه‌نهفته: این نوع دندان عقل به‌طور کامل از لثه بیرون نیامده است و می‌تواند باعث تجمع باکتری‌ها و پوسیدگی شود.
- درد و عفونت مکرر: اگر دندان عقل باعث درد، تورم و عفونت مکرر شود، جراحی بهترین راه‌حل است.
- آسیب به دندان‌های مجاور: دندان عقل نهفته می‌تواند به دندان‌های مجاور فشار وارد کند و باعث پوسیدگی یا شکستگی آن‌ها شود.
- کیست یا تومور: گاهی اوقات کیست یا توموری در اطراف دندان عقل تشکیل می‌شود که نیاز به جراحی دارد.
پس‌از جراحی دندان عقل چه بخوریم؟
پس‌از جراحی دندان عقل، انتخاب غذاهای مناسب برای بدن بسیار مهم است. غذاهایی که انتخاب می‌کنید باید نرم و جویدن آن‌ها آسان باشد تا به لخته خون تشکیل‌شده در محل جراحی آسیبی وارد نشود. همچنین، غذاهای مغذی به شما کمک می‌کنند تا سریع‌تر بهبود پیدا کنید.
در روزهای اولیه پس‌از جراحی، بهتر است از غذاهای مایع و نرم استفاده کنید. سوپ‌های رقیق، پوره سیب‌زمینی، ماست، بستنی، اسموتی، فرنی و ژله ازجمله گزینه‌های مناسب هستند. با گذشت زمان و بهبودی لثه‌ها، می‌توانید به‌تدریج غذاهای نرم‌تر مانند تخم‌مرغ آب‌پز، مرغ پخته‌شده و ماهی بخارپز را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
مراقبت پس‌از جراحی دندان
جراحی، چه برای کشیدن دندان عقل باشد چه برای دیگر اقدامات دندانپزشکی، نیازمند مراقبت‌های خاصی است تا روند بهبودی به بهترین شکل ممکن طی شود. پس‌از جراحی، دندانپزشک معمولاً دستورالعمل‌های دقیقی را برای مراقبت از دهان به شما خواهد داد. به‌طورکلی، پس‌از جراحی دندان، باید به نکات زیر توجه کنید:
- استراحت کافی: در روزهای اول پس‌از جراحی، بهتر است استراحت و فعالیت‌های سنگین را محدود کنید.
- کمپرس سرد: برای کاهش تورم و درد، می‌توانید از کمپرس سرد استفاده کنید. کیسه یخ را درون یک پارچه نازک بپیچید و به‌مدت 15 دقیقه روی گونه خود قرار دهید. این کار را هر چند ساعت یکبار تکرار کنید.
- مصرف داروهای مسکن: برای کنترل درد از داروهای مسکنی که دندانپزشک تجویز کرده است، استفاده کنید.
- تغذیه مناسب: در روزهای اول، غذاهای نرم و سرد مانند سوپ، پوره سیب‌زمینی و بستنی مصرف کنید. از خوردن غذاهای سفت، داغ و تند خودداری کنید.
- بهداشت دهان و دندان: با استفاده از آب‌نمک ولرم، دهان خود را شست‌وشو دهید تا از عفونت جلوگیری شود؛ اما از مسواک‌زدن مستقیم محل جراحی خودداری کنید.
- جلوگیری از فعالیت‌های سنگین: از فعالیت‌های سنگینی که باعث افزایش فشار خون می‌شوند، مانند ورزش‌کردن، خودداری کنید.
- مراجعه به دندانپزشک: درصورت مشاهده هرگونه علائم غیرعادی مانند خونریزی شدید، درد شدید، تورم زیاد یا تب، بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید.
سخن پایانی
جراحی دندان، اگرچه ممکن است با کمی ناراحتی همراه باشد؛ اما یک روش درمانی معمول و ایمن است. با رعایت مراقبت‌های پس‌از عمل و مراجعه به دندانپزشک، می‌توان از بروز عوارض جلوگیری کرد و به بهبودی کامل دست یافت.کلینیک دندانپزشکی دکتر آیت با بهره‌گیری از جدیدترین تجهیزات و دانش دندانپزشکی، آماده است تا به شما در زمینه جراحی و دیگر خدمات دندانپزشکی کمک کند. تیم متخصص این کلینیک با ارائه خدمات باکیفیت و محیطی آرام، تجربه دلپذیری را برای شما فراهم می‌کند.
