علت و روشهای جلوگیری از زرد شدن دندان ها
آیا تابهحال به این فکر افتادهاید که دندانهایتان چقدر زرد شدهاند؟ این اتفاقی است که برای بسیاری از افراد میافتد؛ اما از آنجایی زرد شدن دندان ها میتواند بهتدریج رخ دهد، در ابتدا ممکن است چندان به چشم نیاید. خوشبختانه زردی دندان نشانه یک بیماری جدی نیست و اگرچه ممکن است اعتمادبهنفستان را تحت تاثیر قرار دهد؛ اما میتوانید جلوی آن را بگیرید یا به درمان آن بپردازید. تیم دندانپزشکان کلینیک دندانپزشکی دکتر آیت آماده هستند تا انواع خدمات مشاوره و درمان را برای سفیدکردن دندان و زیبایی لبخند به مراجعان عزیز ارائه کنند.
دلیل انواع زرد شدن دندان ها چیست؟
تغییر رنگ دندان زمانی است که دندانها آنطور که باید، روشن یا سفید به نظر نمیرسند. دلایل زرد شدن دندان ها میتواند به علل زیر مربوط باشد:
- بیرونی؛
- ذاتی یا درونی؛
- مرتبط با سن.
تغییر رنگ خارجی دندان
تغییر رنگ خارجی دندانها معمولاً پساز رویش آنها اتفاق میافتد. شایعترین علل این تغییر، ضربه و لکههای مختلف است که از طریق ترکها یا آسیبهای سطحی به لایههای داخلی دندان میرسد. وقتی خون از پالپ آسیبدیده، لولههای ظریف داخل دندان را پر میکند، ضربه میتواند باعث تغییر رنگ دندان شود. همچنین، این احتمال وجود دارد که لکهها هم باعث تغیر رنگ مینا یا سطح دندان شوند. شایعترین علل تغییر رنگ خارجی دندان، عبارتاند از:
- برخی غذا؛
- برخی نوشیدنیها؛
- تنباکو.
تغییر رنگ ذاتی یا درونی دندان
تغییر رنگ ذاتی یا درونی ممکن است قبلاز بیرونآمدن دندانها، در حین رشد و یا حتی پساز رویش آنها رخ دهد. تغییر رنگ قبلاز رویش، اغلب توسط داروها یا فلوراید ایجاد میشود. مصرف بیشازحد فلوراید توسط مادر در دوران بارداری یا توسط کودک در حین رشد دندانهای دائمی به این آسیب منجر میشود. تغییر رنگ ذاتی دندان باعث میشود لکه در برابر محصولات سفیدکننده بدون نسخه مقاومتر باشد. نمونههایی از لکههای ذاتی عبارتاند از:
- داروهای خاص؛
- ضربه یا آسیب به دندان؛
- پوسیدگی دندان؛
- فلوراید بیشازحد؛
- ژنتیک.
علت اصلی زرد شدن دندان ها چیست؟
زرد شدن دندان ها معمولاً بهتدریج اتفاق میافتد و بسیاری از ما تا زمانی که عکس خاصی را نبینیم یا نگاهی گذرا به خودمان در آینه نیندازیم، متوجه تغییر ظاهر دندانهایمان نمیشویم. زردشدن دندان بهدلایل زیادی اتفاق میافتد و بخشی از روند طبیعی پیری است؛ اما خوشبختانه راههای زیادی برای مبارزه با این پیشرفت طبیعی وجود دارد. در ادامه به توضیحاتی درباره علتهای اصلی زردشدن و تغییر رنگ دندانها خواهیم پرداخت.
تاثیر ارتودنسی بر زردشدن دندان
متاسفانه، اگر در حین استفاده از ارتودنسی از دندانهای خود مراقبت نکنید، ممکن است بعداز برداشتن بریسها از دیدن خطوط سفید روی زمینه زرد دندان که جای پای بریسها هستند، شگفتزده شوید. برای اجتناب از این موضوع بهتر است نکات زیر را رعایت کنید:
- با مسواک مخصوص ارتودنسی بهدرستی مسواک بزنید.
- هر روز نخ دندان بکشید.
- از مصرف غذاهای رنگی از قبیل چای، قهوه، شکلات، زردچوبه، سس گوجهفرنگی و نوشابه حاوی مواد رنگی تاحدامکان پرهیز کنید.
- سیگار نکشید.
- بهجای بریسهای سنتی از اینویزالاین استفاده کنید.
- و در نهایت، بعداز پایان ارتودنسی از بلیچینگ در خانه یا مطب استفاده کنید.
ژنتیک
لبخند درخشان یکی از جذابترین ویژگیهای چهره افراد است. بااینحال، وقتی نسبت به دندانهای خود اطمینان نداشته باشید، لبخند میتواند بهجای اعتمادبهنفس، منبع ناامنی باشد. برای افرادی که از تغییر رنگ دندانهای خود رنج میبرند، پنهانکردن دندانهایشان میتواند به یک موضوع ثابت در تعاملات روزمره تبدیل شود؛ اما برای برخی افراد، تغییر رنگ بهراحتی با سفیدکنندههای موجود قابل اصلاح نیست، بهویژه کسانی که بهطور ژنتیکی دچار این مساله هستند. بسیاری از افراد از نظر ژنتیکی دندانهای زردی دارند که به سفیدکنندهها یا خمیردندانهای موجود در بازار پاسخ خوبی نمیدهند.
تاثیر نازکشدن مینا بر تغییر رنگ
مینای دندان سختترین ماده در کل بدن و حتی از استخوان هم قویتر و متراکمتر است؛ اما شکستناپذیر نیست. ژنتیک یا مصرف برخی غذاها یا درجه حرارت غذا، همگی ممکن است باعث نازکشدن مینا شوند. همانطور که مینای دندان فرسایش مییابد، عاج بیشتری در معرض دید قرار میگیرد و دندانها ممکن است زرد به نظر برسند.
تاثیر افزایش سن بر تغییر رنگ و زرد شدن دندان ها
حتی اگر از مصرف غذاهای رنگدانهدار و استعمال دخانیات هم دوری کنید، باز هم دندانها بهطور طبیعی با افزایش سن زرد میشوند، چون لایه بیرونی مینا بهدلیل ساییدگی و پارگی با گذشت سالها نازکتر میشود و عاج زیرین را که به رنگ زرد است، نمایان میکند. علاوهبراین، سوراخهای میکروسکوپی که بهطور طبیعی در مینای دندان ایجاد میشوند با افزایش سن بزرگتر میشوند و دندانها را مستعد لک و تغییر رنگ میکنند.
سیگار
یکی از عوارض سیگار، زرد شدن دندان ها بهدلیل نیکوتین و قطران موجود در تنباکو است که میتواند دندانها را در مدت زمان بسیار کوتاهی زرد کند. علاوهبراین، سیگار کشیدن میتواند منجر به بیماری لثه شود و افرادی که سیگار میکشند، بیشتر احتمال دارد به پلاک باکتریایی دچار شوند که منجر به بیماری لثه میشود.
تاثیر مصرف بعضی از غذاها و نوشیدنیها بر زردی دندانها
با گذشت زمان، غذاها و نوشیدنیهایی با رنگدانه تیره و محتوای اسیدی بالا نیز میتوانند با بازکردن منافذ سطح مینای دندان باعث ایجاد لکه روی دندان شوند. همانطور که مینای دندان زبرتر میشود و سطح کلی آن افزایش مییابد، راه نفوذ رنگهای موجود در غذاها و نوشیدنیها به دندان نیز باز میشود. یکی از این نوشیدنیها قهوه است. قهوه حاوی تانن است، نوعی ترکیب شیمیایی بهنام پلیفنول که میتواند باعث چسبیدن ترکیبات رنگی به دندان شود. چای نیز حاوی تانن است و اثری مشابه قهوه دارد؛ اما قدرت آن کمتر است. یک مطالعه در سال 2014 نشان داد که افزودن 2 درصد شیر به چای میتواند بهمیزان قابلتوجهی توانایی چای در زردکردن دندانها را کاهش دهد. محققان دریافتند که کازئین، پروتئین موجود در شیر، مسئول جلوگیری از لکههای ناشی از چای است.
توت سیاه، زغالاخته، انار، چغندر و گوجهفرنگی نیز حاوی رنگدانههای تیره هستند که میتواند باعث ایجاد لکه روی دندانها شود. نوشیدن منظم نوشابه و نوشیدنیهای انرژیزا نیز میتواند باعث فرسایش دندانها شود. شیرینیها و آبنباتها، بهویژه شکلاتهای تیره نیز میتوانند باعث ایجاد لکههای خفیف روی دندانها شوند.
تاثیر مصرف دارو بر زردی دندانها
برخی از داروها مانند آنتیبیوتیکهای داکسیسایکلین و تتراسایکلین میتوانند دندانهای کودکان زیر 8 سال را تیره کنند. برخی از آنتی هیستامینها، داروهای ضدفشارخون و داروهای ضدروانپریشی نیز میتوانند دندانهای افراد بالغ را لکه کنند.
تاثیر فلوروزیس دندان
فلوروزیس عارضهای است که باعث ایجاد لکههای سفید یا قهوهای روی دندانها میشود. دلیل قرار گرفتن بیشازحد در معرض فلوراید در سالهای اولیه زندگی، زمانی که دندانها در حال رشد هستند، فلوروزیس را ایجاد میکند. فلوروزیس برای سلامتی شما مضر نیست؛ اما زیبایی دندانها را به خطر میاندازد. نوشیدن مداوم آب حاوی فلوراید یا بلعیدن خمیردندان حاوی فلوراید به فلوروزیس منجر میشود. این عارضه مختص کودکان است.
تاثیر مصرف زیاد فلوراید بر زردی دندان
افرادی که در مناطقی زندگی میکنند که آب آشامیدنی بهطور طبیعی سطح فلوراید بالایی دارد، ممکن است به فلوئوروزیس دچار شوند. به این ترتیب، فلوراید در دندانها، بهویژه دندانهای دائمی تجمع مییابد و لکههای سفید گچی و نامنظم روی سطح مینای دندان ظاهر میشود. بهتدریج لکهها به رنگ زرد یا قهوهای درمیآیند و باعث میشوند مینای دندان خالدار به نظر برسد.
تاثیر ابتلا به بیماریهای خاص بر زرد شدن دندان ها
بیماریهایی مانند بیماری سلیاک، بیماری لثه، پریودنتیت و دیابت مینا و عاج را تحت تأثیر قرار میدهند و میتوانند باعث تغییر در رنگ طبیعی دندان شوند. همچنین، درمان های خاص مانند شیمی درمانی و پرتودرمانی گردن بر رشد مینای دندان تأثیر میگذارد.
علل زردشدن دندان مصنوعی
زرد شدن دندان های مصنوعی ممکن است بهدلیل گذر زمان، مصرف برخی از غذاها و نوشیدنیهای رنگی و در نهایت، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و نگهداری مناسب از دندانهای مصنوعی باشد.
علت زردی دندان کودکان
مسواک نزدن کافی ممکن است منجر به تجمع پلاک روی سطح دندان و زردشدن آن شود. البته همانطور که گفته شد، غذاها و نوشیدنیها نیز میتوانند رنگ دندانها را تغییر دهند. پوسیدگی دندان هم میتواند رنگ دندانها را تغییر داده و آنها را زرد نشان دهد. همچنین، اگر به دندان کودک آسیب برسد، ممکن است رگهای خونی داخل دندان بشکند و دندانها را زرد، قهوهای، خاکستری یا سیاه نشان دهد. پساز ضربه، مویرگهای داخل دندان میترکند و باعث تجمع خون – هموسیدرین – در کانالهای داخل دندان میشوند. البته علت زردی دندانهای کودک ممکن است ژنتیکی باشد و باید به سابقه خانوادگی این مورد هم دقت شود.
برای کودکان خردسال، فلوئوروزیس هم ممکن است عامل زردی یا قهوهایشدن دندانها باشد. مکملهایی مثل مکمل آهن نیز ممکن است باعث خاکستری یا سیاهشدن دندانها شوند. هپاتیت، یرقان و سایر شرایط پزشکی هم ممکن است در تغییر رنگ دندانها نقش داشته باشند و درنهایت، استفاده از برخی داروها در دوران بارداری یا اوایل کودکی مانند تتراسایکلین هم میتواند باعث شود دندانهای کودک زرد شوند.
علت زردی دندان نیش چیست؟
علت زردی دندان نیش هم مانند سایر دندانها ممکن است بهدلایل زیر باشد:
- مصرف برخی از غذاها و نوشیدنیها؛
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان؛
- ژنتیک؛
- آسیب به دندان نیش.
تاثیر آسیب به دندان بر زردی دندان نیش
آسیب به دندان نیش میتواند باعث زردشدن آن شود. بهعنوان مثال، شکستگی یا خراشیدگی دندانهای نیش میتواند باعث جذب رنگدانه غذاها و زرد شدن دندان ها شود. همچنین، عفونت یا التهاب در دندانهای نیش نیز میتواند باعث تغییر رنگ آنها شود.
تاثیر دندان قروچه بر زردی دندان
دندان قروچه باعث میشود دندانها بهشدن روی یکدیگر فشرده شوند. این موضوع میتواند منجر به زردشدن دندانها شود؛ چون باعث ازبینرفتن لایههای بیرونی دندان و نفوذ رنگدانهها به داخل دندان میشود.
تاثیر بارداری بر تغییرکردن رنگ دندان نیش
بارداری ممکن است بهدلیل تغییرات هورمونی رنگ دندان نیش را تغییر دهد. عواملی مانند استفاده از مکملهای غذایی حاوی آهن یا کلسیم، استفاده از داروهای ضدحاملگی و تغییرات در رژیم غذایی نیز ممکن است در این دوران تاثیرگذار باشند. برای پیشگیری یا کاهش این تغییرات، رعایت بهداشت دهان و دندان، مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم و ویتامین D، مراقبت از رژیم غذایی و مشاوره با پزشک زنان میتواند مفید باشد.
چگونه زردی دندان را از بین ببریم؟
رفع زردی دندان بسته به زردی بیرونی یا درونی، میتواند متفاوت باشد. برای رفع لکههای بیرونی میتوانید از خمیردندانها و کیتهای سفیدکننده، بلیچینگ و اصلاح عادات بهداشت دهان و دندان استفاده کنید؛ اما برای رفع زردی ذاتی دندان بهتر است به گزینههایی مانند لمینت یا کامپوزیت دندان فکر کنید.
راههای جلوگیری از زردشدن دندان
تغییر رنگ مرتبط با سن و لکههای خارجی قابل رفع است؛ اما تغییر رنگ دندانی که بهطور ذاتی زرد است، میتواند دشوارتر باشد. برای جلوگیری از زرد شدن دندان ها میتوانید نکات زیر را رعایت کنید:
- پرهیز یا محدودیت نوشیدن قهوه یا مصرف غذاهای تیره ؛
- مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بهطور منظم؛
- استفاده از روشهای سفیدکننده دندان در خانه و مطب.
نوشیدن آب
نوشیدن آب پساز مصرف غذا یا نوشیدنیهای تیره میتواند به پاکشدن ذرات غذا یا نوشیدنی از دندانها کمک و از تراکم و تجمع آنها بر روی دندانها جلوگیری کند. همچنین، آب میتواند به حفظ بزاق دهان کمک و از خشکی دهان و تشدید زردی دندان جلوگیری کند.
رعایت بهداشت دهان و دندان
رعایت بهداشت دهان و دندان، از جمله مسواکزدن، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهانشویه، می تواند تجمع پلاک و جرم دندان را کاهش دهد و لکه های دندان را خنثی کند.
عدم مصرف غذاها و نوشیدنیهای خاص
به عادات روزانه خود فکر کنید. آیا عادت شما به کافئین، سیگار، تنقلات رنگی یا نوشابهها در هر روز تکرار میشود؟ اگر چنین است، به احتمال زیاد، دندانهایتان آنقدر که میخواهید، سفید نیستند. البته اجتناب از ساییدگی و لکههای اولیه ناشی از رژیمهای غذایی یا افزایش سن ممکن نیست؛ اما بیشتر این موارد را میتوان با رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک جبران کرد. بااینحال، برای کمک به سفید ماندن دندانها باید تاحدامکان از مواد خوراکی زیر اجتناب کنید:
- نوشابههای تیره؛
- آبمیوههای قندی و اسیدی؛
- سسهایی با پایه گوجهفرنگی؛
- سرکه بالزامیک؛
- سس سویا؛
- قهوه و چای (حتی چای سبز)؛
- زردچوبه.
درمانهای دندانپزشکی
معاینات دورهای دندانپزشکی، شناسایی و مدیریت زودهنگام لکههای دندانی را تسهیل میکند. جرمگیری حرفهای توسط دندانپزشک برای ازبینبردن لکههای سرسخت بسیار ضروری است.
مسواکزدن مکرر
مسواکزدن دندانها به ازبینبردن باکتریها و پلاکهای مضر کمک میکند؛ اما باعث جلوگیری از زرد شدن دندان ها نمیشود.
خمیردندان سفیدکننده
خمیردندانهای سفیدکننده نیز تاثیر بسیار کمی روی دندانها دارند و جنبه تبلیغاتی آنها پررنگتر است؛ اما کیتهای سفیدکننده بدون نسخه برای دندان (OTC) که شامل شستشودهندهها، خمیر، نوارها و قالبهای سفیدکننده هستند، میتوانند موثر باشند. عامل سفیدکننده فعال این محصولات معمولاً پراکسید هیدروژن یا پراکسید کاربامید است.
تاثیر بلیچینگ دندان بر جلوگیری از تغییر رنگ آن
درمانهای حرفهای سفیدکننده دندان در مطب یا خانه با یکدیگر متفاوت هستند. انجام بلیچینگ در مطب حدود 1 ساعت طول میکشد؛ اما اکثر درمانهای بلیچینگ خانگی به روزانه 30 تا 60 دقیقه زمان تا 6 هفته نیاز دارند. درمجموع، بلیچینگ هوم و آفیس همزمان، بهترین روش برای سفیدکردن دندانها به شمار میرود.
نقش ونیر کامپوزیت دندان در سفیدی دندانها
اگر زرد شدن دندان ها با بلیچینگ بهبود پیدا نکند، دندانپزشک ممکن است ونیر کامپوزیت دندان را توصیه کند. این روش شامل استفاده از رزین کامپوزیت همرنگ دندان برای پنهانکردن رنگ نامطلوب دندانها است. کامپوزیت در مقایسه با گزینههای دیگر (مانند لمینت) بسیار مقرونبهصرفهتر است؛ اما هر 5 تا 7 سال یکبار نیاز به اصلاح و ترمیم دارد.
نقش لمینت دندان در سفیدی دندانها
اگر دچار تغییر رنگ گسترده دندان هستید که با بلیچینگ اصلاح نمیشود، ممکن است لازم باشد لمینت را انتخاب کنید. این پوستههای سرامیکی همرنگ دندان، نازک و درعینحال قوی هستند؛ اما هر 10 الی 20 سال نیاز به تعویض دارند.
جلوگیری از زردشدن دندان در ارتودنسی
یکی از موثرترین راهها برای حفظ رنگ طبیعی دندانها در دوران ارتودنسی مسواکزدن و نخ دندان کشیدن منظم آنها است. این کار از تجمع پلاک و رنگدانههای ایجادکننده لک در غذاها و نوشیدنیها جلوگیری میکند. همچنین، توصیه میشود برای جلوگیری از زرد شدن دندان ها در دوران ارتودنسی، مصرف غذاها و نوشیدنیهای رنگی را کاهش دهید. قانونی هست که میگوید اگر غذا یا نوشیدنی بتواند پیراهن سفید را لکه کند، میتواند دندان را هم لکه کند. بااینحال، اگر با وجود رعایت تمام اصول باز هم دندانهایتان زرد شد، میتوانید بعداز درمان از بلیچینگ هوم یا بلیچینگ آفیس استفاده کنید.
موثرترین و بهترین روشها برای برطرفکردن زردی دندان
موثرترین گزینه برای رفع زردی دندانها استفاده همزمان از بلیچینگ هوم و بلیچینگ آفیس است. درمانهای حرفهای بلیچینگ بهدلیل سرعت اثربخشی و دوام و ماندگاری طولانی از محبوبیت زیادی برخوردار هستند. دندانپزشک ممکن است یک کیت بلیچینگ در خانه را برای شما توصیه کند که شامل یک قالب سفارشی و ژل سفیدکننده است و ممکن است بلیچینگ در مطب یا هر دو را پیشنهاد دهد. هزینه بلیچینگ در مطب معمولاً کمتر از بلیچینگ در خانه است.
آیا دندان بعداز بلیچینگ زرد میشود؟
اگر سلامت دهان و دندان شما ضعیف است یا مبتلا به یک بیماری زمینهای تاثیرگذار روی دندانها هستید، بلیچینگ ممکن است دندانهایتان را زرد کند؛ چون عاج زیر مینا به رنگ زرد است؛ بنابراین، وقتی مینای دندان نازک میشود، دندانهای شما شفاف میشوند و ممکن است زرد به نظر برسند.
آیا شربت آهن باعث زردی دندان میشود؟
مکملهای آهن معمولاً برای جلوگیری از کمخونی ناشی از فقر آهن تجویز میشوند؛ اما یکی از عوارض آنها تغییر رنگ دندان است که در کودکان بیشتر دیده میشود.
علت زردشدن بالای دندان چیست؟
زرد شدن دندان ها در قسمت بالایی معمولاً بهدلیل جمعشدن پلاک در اثر مصرف غذاها یا نوشیدنیهای تیره یا استعمال دخانیات و تنباکوی جویدنی است.
آیا چای دندانها را زرد میکند؟
چایها حاوی تانن هستند که بهطور طبیعی باعث زرد شدن دندان ها میشود. چای سبز لکههای خاکستری و چای سیاه لکههای زرد ایجاد میکند؛ اما حتی مصرف منظم دمنوشهای گیاهی مانند بابونه هم ممکن است باعث ایجاد لکه و تغییر رنگ دندان شود.
سخن پایانی
زرد شدن دندان ها موضوعی است که بسیاری از افراد با آن دستوپنجه نرم میکنند که گاهی بهدلیل انتخابهای بد شیوه زندگی مانند استعمال دخانیات و مصرف بیشازحد کافئین و غذاهای رنگی و گاهی هم بهدلایل ژنتیکی یا مصرف داروها و یا ابتلا به بیماریهای خاص است. بهترین روش برای مبارزه با زردی دندانها استفاده همزمان از بلیچینگ هوم و آفیس است. تیم دندانپزشکان متخصص کلینیک دندانپزشکی دکتر آیت آماده هستند تا در روزهای مختلف هفته به ارائه خدمات مشاوره و درمان بیماران محترم بپردازند. شما میتوانید برای رزرو وقت معاینه، از سایت کلینیک دندانپزشکی دکتر آیت اقدام کنید.