دندان‌های عقل همان دندان‌های آسیاب (دندان‌های پشتی) هستند که معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل دهه 20 زندگی در آخرین و دورترین قسمت دهان می‌رویند. به‌طور معمول 4 دندان عقل وجود دارد – 2 دندان در فک بالا و 2 دندان در فک پایین – اما برخی افراد بیشتر، کمتر یا حتی هیچ دندانی ندارند. برخی از دندان‌های عقل مشکلی ایجاد نمی‌کنند اما برخی دیگر مشکل‌ساز هستند یا درد دارند و ممکن است نیاز به کشیدن یا درمان دیگری داشته باشند. جراحی دندان عقل نهفته یکی از انواع روش‌های درمان دندان عقل است که باید توسط دندانپزشک متخصص انجام شود. اگر مشکلی در دندان عقل دارید به کلینیک دندانپزشک دکتر آیت مراجعه کنید تا دندانپزشکان باتجربه و متخصصی ما راه‌حل درمان را برایتان بیابند. در این مقاله قصد داریم، به شرح جزئیات مربوط به این درمان بپردازیم. از شما دعوت می‌کنیم با ما همراه باشید.
علائم وجود دندان عقل نهفته چیست؟
در بسیاری از مواقع ممکن است هیچ علامتی از دندان عقل نهفته وجود نداشته باشد اما گاهی علائم دندان نیمه‌نهفته یا نهفته ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بوی بد دهان
- مشکل در بازکردن دهان (گاهی)
- درد یا حساسیت لثه یا استخوان فک
- سردرد طولانی یا درد فک
- قرمزی و تورم لثه‌های اطراف دندان نهفته
- تورم غدد لنفاوی گردن (گاهی)
- طعم ناخوشایند هنگام گازگرفتن در ناحیه دندان عقل یا نزدیک آن
- شکاف قابل مشاهده که دندانی از آن بیرون نیامده است
مشکلات ناشی از دندان نهفته عقل
برخی از دندان‌های عقل بدون ایجاد مشکل می‌رویند، اما گاهی اوقات دندان‌های عقل با زاویه بیرون می‌آیند و به داخل لثه یا دندان مجاور خود فشار می‌آورند. ضربه به دندان عقل می‌تواند باعث درد و گاهی باعث عفونت شود. مسواک‌زدن این دندانها نیز ممکن است دشوار باشد. ازسوی‌دیگر، غذا و باکتری‌ها می‌توانند بین دندان عقل و دندان مجاور آن گیر کنند که منجر به پوسیدگی دندان و عفونت لثه (پریکورونیت) می‌شود. علاوه‌براین، دندان‌های عقل ممکن است به پهلو خم و باعث ایجاد زخم و مشکلات جویدن شوند.
درصورت بروز موارد زیر ممکن است دندانپزشک توصیه به جراحی دندان عقل نهفته کند:
- فضای کافی در دهان برای بیرون‌آمدن صحیح دندان عقل وجود ندارد.
- درد
- عفونت
- طعم بد دهان
- آسیب به دندان‌های دیگر
دندان‌های عقل نهفته، بیشتر مستعد عفونت و آبسه هستند و می‌توانند باعث آسیب، پوسیدگی و بیماری به دندان‌های سالم شوند. اگر درد یا علائم دیگری در ناحیه پشت دندان آسیاب آخر خود دارید، یک قرار ملاقات با دندانپزشکتان تعیین کنید. دندانپزشکان کلینیک دندانپزشکی دکتر آیت با صبر و حوصله درد و مشکل دندان شما را برطرف خواهند کرد.
علت دردناک‌بودن درآمدن دندان عقل نهفته چیست؟
دندان‌های نهفته دندان‌هایی هستند که به‌دلیل انسداد با لثه یا استخوان، دیگر نمی‌توانند رویش پیدا کنند. دندان‌های عقل، به‌عنوان آخرین دندان‌هایی که می‌رویند، بیشترین احتمال نهفته‌شدن را دارند. نهفتگی دندان عقل (مولر سوم) به‌دلیل کمبود فضا، انسداد یا موقعیت غیرطبیعی ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث درد، تورم و عفونت شود یا دندانها و استخوان‌های مجاور را از بین ببرد.
چه زمانی جراحی دندان عقل نهفته الزامی است و چه زمانی لازم نیست؟
قبل از جراحی دندان عقل نهفته، دندانپزشک سطح دشواری را که انتظار دارد هنگام برداشتن دندان‌های آسیاب سوم با آن مواجه شود، ارزیابی می‌کند. ارزیابی دندانپزشک، جزئیات مربوط به نحوه انجام درمان را نیز تعیین خواهد کرد. انتخاب یک روش جراحی مناسب به کاهش احتمال عوارض، هم در طول عمل و هم در طی روند بهبودی کمک خواهد کرد و در نهایت، درجه سختی جراحی می‌تواند بر میزان استراحت و بهبودی مرخصی استعلاجی که پس از عمل به آن نیاز دارید نیز تأثیر بگذارد.
اگر دندان‌های نهفته باعث درد، عفونت یا سایر آسیب‌های دندانی شود، معمولاً برداشتن دندان عقل، ضروری است. بسیاری از دندانپزشکان این روش جراحی را به‌عنوان یک اقدام پیشگیرانه برای کاهش خطر مشکلات در آینده توصیه می‌کنند. جراحی دندان معمولا در موارد زیر توسط دندانپزشکان کلینیک دندانپزشکی دکتر آیت توصیه می‌شود:
- عفونت یا بیماری لثه (بیماری پریودنتال) که دندان عقل را درگیر می‌کند.
- پوسیدگی دندان عقل نهفته
- کیست‌ها یا تومورهایی که دندان عقل را درگیر می‌کنند.
- دندان عقل باعث آسیب به دندان‌های مجاور می‌شود.
اگر دندان عقل نهفته، علائم یا مشکلات ظاهری دندانی ایجاد نکند، بدون علامت نامیده می‌شود اما در جامعه دندانپزشکی در مورد نحوه مدیریت دندان عقل نهفته بدون علامت، اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی از دندانپزشکان و جراحان، کشیدن دندان عقل بدون علامت را برای جلوگیری از مشکلات احتمالی آینده توصیه می‌کنند، چون:
- دندان عقل بدون علامت ممکن است عاری از بیماری نباشد.
- اگر فضای کافی برای رویش دندانها وجود نداشته باشد، دسترسی به دندانها و تمیز‌کردن درست آن‌ها اغلب دشوار است.
- عوارض جدی دندان عقل در افراد جوان کمتر اتفاق می‌افتد.
اما سایر دندانپزشکان و جراحان دهان، رویکرد محافظه‌کارانه‌تری را پیشنهاد می‌کنند، چون:
- شواهد کافی وجود ندارد که نشان دهد دندان عقل نهفته که در سنین جوانی مشکلی ایجاد نمی‌کند، بعداً باعث ایجاد مشکل می‌شود.
- هزینه و خطرات این روش، توجیه‌کننده انجام آن نیست.
چگونه دندانپزشک سطح چالشی را که دندان عقل بیمار ایجاد می‌کند، تخمین می‌زند؟
دندانپزشکان معمولا با روش‌های زیر سطح چالش جراحی دندان عقل نهفته را تخمین می‌زنند:
- رادیوگرافی پانورامیک دندان
- موقعیت یا مکانی که دندان در فک اشغال می‌کند.
- زاویه‌دار‌شدن دندان
- عمق نهفتگی
- درجه تشکیل ریشه‌های دندان
- شکل و پیکربندی ریشه‌ها
جراحی دندان عقل نهفته
گاهی عفونت‌های ناشی از دندان عقل نهفته را می‌توان با روش‌های زیر درمان کرد:
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- تمیز‌کردن ناحیه توسط دندانپزشک
- گاهی با تجویز آنتی‌بیوتیک
- برداشتن دندان عقل
بااین‌حال، اگر دندان‌های مشکل‌دار برداشته نشوند، ممکن است عفونت دوباره عود کند. اشعه ایکس به تشخیص دردسرسازبودن یا نبودن دندان عقل کمک می‌کند. برخی از دندان‌های عقل مشکلی ایجاد نمی‌کنند و نیازی به کشیدن ندارند.
اگر دندان عقل شما نیاز به کشیده‌شدن دارد، تنها چیزی که ممکن است نیاز داشته باشید یک بی‌حس‌کننده موضعی است اما اگر دندان عقل، عمیقاً نهفته شده و برداشتن آن دشوار است، باید توسط جراح متخصص دهان و دندان، برداشته شود. پس از جراحی دندان عقل، بهتر است ناحیه‌ای که دندان در آن قرار داشت، بخیه شود تا به بهبود آن کمک کند. طبیعی است که فک و لثه تا چند روز پس از بیرون‌آوردن دندان عقل درد، متورم شود و کمی خونریزی داشته باشد.
نحوه انجام جراحی دندان عقل نهفته
جراحی دندان عقل تقریباً همیشه به‌عنوان یک عمل سرپایی انجام می‌شود و شامل مراحل زیر است:
- بی‌حسی یا بیهوشی
- برداشتن دندان: در این مرحله دندانپزشک برشی در لثه شما ایجاد و هر استخوانی را که دسترسی به ریشه دندان نهفته را مسدود می‌کند، برمی‌دارد. سپس زخم را با بخیه می‌بندد و فضای خالی (سوکت) را با گاز مسدود می‌کند.
کشیدن دندان عقل ممکن است باعث کمی درد و خونریزی و همچنین تورم محل یا فک شود. مدیریت درد و تورم با مصرف داروهای مسکن و استفاده از کمپرس سرد امکان‌پذیر است. در کلینیک دندانپزشک دکتر آیت، توصیه‌های پس از جراحی کاملا به شما گوشزد خواهد شد تا پس‌از جراحی مشکلی از این بابت نداشته باشید و روند بهبودتان به‌راحتی طی شود.
رعایت بهداشت دهان و دندان پس از جراحی
پس از کشیدن دندان، لخته خون در حفره باقیمانده تشکیل می‌شود. برای جلوگیری از التهاب و عفونت بعد از عمل، مهم است که این لخته خون را در جای خود نگه دارید و در 48 ساعت اول پس از جراحی دندان عقل نهفته موارد زیر را رعایت کنید:
- دهان خود را تاحدامکان شستشو ندهید چون ممکن است لخته خون را بشویید.
- از نی برای خوردن نوشیدنی استفاده نکنید.
- سیگار نکشید.
- محل جراحی را با زبان یا انگشتان لمس نکنید.
پس از کشیدن دندان، ترشح خون از حفره دندان به‌مدت تقریباً 24 ساعت طبیعی است. برای به‌حداقل‌رساندن خونریزی، موارد زیر را انجام دهید:
- گاز استریل را به‌مدت 1 ساعت پس از جراحی روی دندان فشار دهید.
- در صورت نیاز هر 20 دقیقه با گاز تازه این کار را تکرار کنید.
- صاف دراز نکشید و با یک بالش سر خود را بالا بیاورید.
- فعالیت‌هایتان را برای 2-3 روز اول محدود کنید.
- بلافاصله پس از جراحی، کیسه‌های یخ را روی محل قرار دهید.
- بعد از 24 ساعت اول، نیازی به ادامه کمپرس یخ نیست.
پس از برداشتن دندان، احساس ناراحتی در هنگام ازبین‌رفتن بیهوشی طبیعی است. مصرف داروهای تجویزشده طبق دستور باید درد را کنترل کند، اما ممکن است آن را از بین نبرد. همچنین، پس از جراحی همیشه این احتمال وجود دارد که عفونت ایجاد شود، هرچند در بیشتر موارد این اتفاق نمی‌افتد. بااین‌حال، باید تمام آنتی‌بیوتیک‌های تجویزشده را تا پایان مصرف کنید. بسته به وسعت عمل، ممکن است محل جراحی برای کمک به بهبود زخم بخیه شود. بخیه‌های جذبی باید در طی 1-7 روز بیفتند و بخیه‌های غیرقابل‌جذب باید بعد از 7 تا 10 روز برداشته شوند.
عوارض جراحی دندان عقل نهفته
مانند هر روش درمانی، جراحی دندان عقل نهفته نیز ممکن است با خطرات و عوارض بالقوه زیر همراه باشد:
- سوکت‌های خشک: زمانی اتفاق می‌افتد که لخته خون ناشی از عمل جراحی زودتر از موعد از حفره دندان جدا و استخوان نمایان شود. شما میتوانید با اجتناب از نوشیدن از طریق نی، پس از کشیدن دندان عقل، خطر خشکی حفره‌ها را کاهش دهید.
- عفونت: گاهی باکتری‌ها یا باقیمانده مواد غذایی ممکن است در حفره دندان گیر کند و منجر به عفونت شود که دراین‌صورت، دندانپزشک آنتی‌بیوتیک را برای درمان عفونت دهان تجویز می‌کند.
- آسیب به سازه‌های مجاور: گاهی اوقات اعصاب، استخوان فک، سینوس‌ها یا سایر دندان‌های شما ممکن است در حین برداشتن دندان عقل آسیب ببینند. تکنیک‌های جراحی پیشرفته خطر این آسیب‌ها را کاهش می‌دهند اما احتمال آن را به صفر نمی‌رسانند.
- استئیت آلوئولی: زمانی که ناحیه‌ای که دندان از آن بیرون آمده، به‌خوبی بهبود نمی‌یابد و باعث درد شدید و بوی بد دهان می‌شود. این موضوع بیشتر در افرادی که سیگار می‌کشند یا مشکلات سیستم ایمنی دارند، اتفاق می‌افتد.
مراقبت‌های بعد از جراحی دندان عقل نهفته
بعد از عمل جراحی دندان عقل نهفته بهتر است نکات زیر را رعایت کنید:
- درصورت نیاز از داروهای مسکن استفاده کنید.
- گاز استریل را محکم با دندان نگه دارید تا خونریزی متوقف شود.
- از شستشوی بیش از حد، مکیدن با نی یا تف‌کردن خودداری کنید.
- آب نمک گرم را در دهان خود نگه دارید. این کار را بعد از غذا و بعد از 24 ساعت پس از جراحی انجام دهید.
- در چند روز بعد از جراحی غذاهای نرم بخورید.
- تا 48 ساعت بعد از جراحی سیگار نکشید.
- از مصرف الکل و فعالیت بدنی زیاد خودداری کنید.
دندان نهفته به چه دندانی گفته می‌شود؟
دندان عقل کاملا نهفته دیده نمی‌شود و زیر لثه پنهان است. دندان عقل نیمه‌نهفته به‌دلیل رویش بخشی از آن، کمی قابل‌مشاهده است. بااین‌حال، ممکن است شما اصطلاحات «نهفتگی بافت نرم و سخت» را هم شنیده باشید. نهفتگی بافت نرم به این معنی است که دندان از استخوان فک بیرون آمده اما لثه را نشکافته و نهفتگی بافت سخت به این معنی است که دندان به‌طور کامل توسط لثه و استخوان فک پوشیده شده است.
آیا کشیدن دندان عقل الزامی است؟
جراحی دندان عقل به‌خصوص اگر نهفته باشد، در برخی موارد الزامی است و هرچه بیشتر منتظر بمانید یا تاخیر داشته باشید، مشکلات بیشتری ممکن است رخ دهد و آسیب‌هایی که به دندان‌های مجاور وارد می‌شود، بیشتر خواهد شد. ریشه‌های دندان عقل در دوران نوجوانی هنوز در حال شکل‌گیری است، بنابراین بیرون‌آوردن آن‌ها در این سن آسان‌تر است، اما زمانی که ریشه‌ها به‌طور کامل شکل می‌گیرند، ممکن است درمان پیچیده‌تر شود. اگر دندان عقل شما نهفته است اما مشکلی ایجاد نمی‌کند، احتمالاً نیازی به برداشتن آن ندارید ولی اگر شروع به ایجاد علائم کرد، حذف آن می‌تواند خطر سایر مشکلات را کاهش دهد.
کشیدن دندان عقل در زمان بارداری
بسیار مهم است که در هیچ زمان، حتی در دوران بارداری، از بیماری‌های دهان و دندان عقل غافل نشوید. مهم‌ترین کاری که باید هنگام مراجعه به دندانپزشک برای کشیدن دندان عقل انجام دهید این است که به او اطلاع دهید باردار هستید. سپس دندانپزشک از یک بی‌حس‌کننده موضعی استفاده می‌کند که هیچ اثر مضری بر جنین شما نداشته باشد. در صورت امکان، بهتر است هرگونه درمان یا روشی برای کشیدن دندان عقل در سه‌ماهه دوم بارداری انجام شود. دندانپزشکان ادعا می‌کنند که مصرف پنی‌سیلین یا آموکسی‌سیلین برای عفونت دندان زنان باردار بی‌خطر است، اما باید از مصرف تتراسایکلین خودداری کنید. درهرصورت، دندانپزشک بسته به شرایط فردی شما داروی مناسب را در اختیارتان قرار می‌دهد.
اگر باردار هستید و نیاز به مراجعه به دندانپزشک دارید، به شما حق می‌دهیم که نگران باشید، اما با یکبار مراجعه به کلینیک دندانپزشکی دکتر آیت دندانپزشکان دلسوز ما خیال شما را آسوده خواهند کرد.
نکات مهم برای آماده‌شدن برای جراحی دندان عقل
قبل از مراجعه به مطب برای جراحی دندان عقل نهفته بهتر است اطمینان حاصل کنید که داروهای ضددرد بدون نسخه در خانه دارید. همچنین، بهتر است چند کیسه یخ را در فریزر قرار دهید تا بعد از جراحی به‌مدت 15 دقیقه روی صورت خود بگذارید.
کنترل خونریزی، درد و تورم دندان عقل
معمولا بعد از جراحی دندان عقل مقداری خونریزی رخ می‌دهد و ترشح خون 24 تا 48 ساعت بعد از عمل غیرمعمول نیست. قراردادن گاز استریل روی ناحیه آسیب‌دیده و گازگرفتن محکم آن، خونریزی را کنترل می‌کند. ممکن است نیاز داشته باشید گاز را چندبار عوض کنید. همچنین:
- اگر خونریزی ادامه پیدا کرد یا دوباره شروع شد، صاف روی صندلی بنشینید، از فعالیت بدنی خودداری کنید، از کمپرس یخ در سمتی که در آن جراحی انجام شد، استفاده کنید و گاز استریل یا یک عدد چای کیسه‌ای مرطوب را به‌مدت 1 ساعت گاز بگیرید. اسید تانیک موجود در چای کیسه‌ای با انقباض رگ‌ها به تشکیل لخته کمک می‌کند.
- تف نکنید و با نی چیزی ننوشید چون این کار باعث مکش و منجر به خونریزی می‌شود. اجازه دهید خون به داخل سینک چکه کند، اما آب دهانتان را نشویید یا تف نکنید.
- برای دردهای خفیف تا متوسط، بهتر است از مسکن استفاده کنید اما اگر درد یا تورم بعد از عمل بعد از روز سوم جراحی بدتر شد یا علائم غیرعادی رخ داد، با دندانپزشکتان تماس بگیرید.
- تورم را با یک کیسه زیپ‌دار پر از یخ میتوانید کاهش دهید.
- در اکثر شرایط، بخیه‌ها تقریباً یک هفته پس از جراحی حل می‌شوند اما اگر بخیه‌ها جذبی نباشند باید برای برداشتنشان به مطب مراجعه کنید.
جراحی دندان عقل چقدر طول می‌کشد؟
جراحی دندان عقل، بسته به مهارت دندانپزشک، عمق دندان و موارد دیگر، عموما در 15 الی 45 دقیقه انجام می‌شود.
آیا جراحی دندان عقل نهفته درد دارد؟
معمولا این جراحی همراه با درد است که حدود 6 ساعت پس از اتمام فرآیند به اوج می‌رسد.
آیا می‌توانیم از نهفته‌شدن دندان عقل جلوگیری کنیم؟
شما نمی‌توانید از نهفته‌شدن این دندانها پیشگیری کنید، اما میتوانید خطر مشکلات ناشی از آن‌ها را با رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک کاهش دهید.
بعد از جراحی دندان عقل چه مواد غذایی مصرف کنیم؟
بهتر است بعد از جراحی دندان عقل از موادغذایی زیر استفاده کنید:
- با بستنی و مایعات شفاف مانند آب سیب، زغال اخته یا دمنوش سرد زنجبیل شروع کنید.
- غذاهای نرم و غیرجویدنی مانند پوره سیب‌زمینی، تخم‌مرغ، فرنی، سوپ و پاستا برای 1 هفته پس از جراحی توصیه می‌شود.
- حداقل تا 2 هفته پس از عمل، از خوردن پاپ‌کورن، بادام‌زمینی، آجیل یا چیپس خودداری کنید.
سخن پایانی
نهفتگی دندان عقل زمانی اتفاق می‌افتد که دندان آسیاب سوم به‌طور جزئی یا کامل در لثه یا استخوان فک گیر کند. این موضوع می‌تواند منجر به بروز مشکلات سلامت دهان از جمله عفونت، پوسیدگی دندان و بیماری لثه شود. در این موارد، جراحی دندان عقل نهفته یا نیمه‌نهفته، اغلب به‌عنوان درمان نهایی توصیه می‌شود. بااین‌وجود، باید بعد از جراحی باید برخی موارد مانند پرهیز از مصرف غذاهای سفت، پرهیز از تف‌کردن آب دهان و نوشیدن مایعات با نی و پرهیز از استعمال دخانیات را در کنار استفاده از گاز استریل و مسکن‌های بدون نسخه رعایت کنید. همچنین، دندانپزشک ممکن است برای جلوگیری از عفونت برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز کند که باید آن‌ها را هم مصرف کنید. با مراجعه به کلینیک دندانپزشکی دکتر آیت میتوانید مطمئن باشید که کمترین عوارض را پس از این جراحی تجربه خواهید کرد چون دندانپزشکان ما از بهترین‌ها هستند!
