عصب‌کشی یک روش دندانپزشکی است که درد ناشی از عفونت دندان یا آبسه را تسکین می‌دهد. در طول فرآیند درمان کانال ریشه، پالپ ملتهب برداشته، سپس سطوح داخل دندان تمیز و ضدعفونی و از پرکننده برای ازبین‌‌بردن فضاهای خالی استفاده می‌شود. علی‌رغم اینکه عصب‌کشی راهی برای تسکین درد و التهاب است؛ اما برخی بیماران از دندان درد بعد از عصب کشی شکایت دارند. آیا این درد نشانه شکست درمان است؟ آیا این درد طبیعی است یا نیاز به مراجعه مجدد به دندانپزشک وجود دارد؟ درد پس‌از اندو تا چند روز ادامه دارد و چگونه تسکین می‌یابد؟ نگران نباشید؛ ما در کنار شما هستیم تا با پاسخ به این سوالات و ارائه راهکارهای درمانی مناسب، نگرانی‌های شما را پس‌از انجام این پروسیجر تهاجمی، به حداقل برسانیم.
آیا بروز دندان درد بعد از عصب کشی طبیعی است؟
پیش‌از پاسخ به این سوال باید یادآوری کنیم که عصب‌کشی درواقع عمل جراحی ریشه دندان است و طی آن اعصاب و عروق دندان و قسمت‌های آسیب‌دیده به‌صورت تهاجمی برداشته می‌شوند. پس مانند هر عمل جراحی دیگری، بروز درد، غیرطبیعی نیست. پس پاسخ به این سوال حتماً مثبت است؛ اما در صورت ادامه‌داشتن درد و ندیدن شواهد بهبود درد و تورم محل، دیگر این درد طبیعی نیست. در این مواقع برای یافتن علت باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
درد درمان کانال ریشه تا چند روز ادامه دارد؟
بدیهی است که عصب‌کشی برای کمک به جلوگیری از درد ناشی از پوسیدگی یا شکستگی دندان انجام می‌شود؛ اما تجربه درد خفیف تا متوسط برای چند روز، پس‌از عصب‌کشی امری طبیعی است. درد و حساسیت دندان در بیشتر افرادی که عصب‌کشی دندان را تجربه می‌کنند، پس‌از 2 تا 5 روز برطرف می‌شود. در صورت ادامه درد باید مجدداً علت‌یابی شود.
علت دندان درد بعد از عصب کشی چیست؟ بررسی دلایلی که منجر به درد شدید دندان بعد از عصب کشی می‌شود
این درد به دلایل مختلفی بروز می‌کند و البته همه افراد ممکن است آن را تجربه نکنند.
● عصب‌کشی ناکامل: اگر عصب‌کشی به‌صورت کامل انجام نشود و مقداری از عصب در دندان باقی بماند، بعداز انجام عصب‌کشی باعث ایجاد درد بسیار شدیدی می‌شود. کانال‌های ریشه بسیار ریز هستند و آناتومی پیچیده‌ای دارند. به‌همین‌دلیل گاهی دندانپزشکان قادر به مشاهده این اعصاب نیستند و آن‌ها را در کانال باقی می‌گذارند.
● تورم و التهاب بافت اطراف لثه: با وجود اینکه دندانپزشک ریشه عصبی را از دندان خارج کرده است، هنوز اعصاب کوچکی در لیگامان‌ها و بافت اطراف دندان وجود دارد. هنگامی که این ناحیه ملتهب شود، مثلا پس‌از یک عمل دندانپزشکی، این انتهای عصبی نیز می‌تواند ایجاد ناراحتی کند.
● آسیب ابزار جراحی به بافت‌های اطراف حین عصب‌کشی: ممکن است ابزار دندانپزشکی که برای عصب‌کشی استفاده می‌شود، به‌طور ناخواسته به بافت حساس اطراف آسیب برساند. در این صورت با توجه به اینکه این نواحی عصب‌کشی نشده‌اند، اعصاب موجود در ناحیه آسیب‌دیده حس درد را به سیستم عصبی مرکزی منتقل می‌کنند و حس درد برای فرد ایجاد می‌شود.
● پرکردگی‌های موقت با ارتفاع بیشتر از دندان‌های مجاور: زمانی است که دندانپزشک پرکردگی موقت انجام داده و آن را به‌اندازه کافی صاف نکرده است. اگر پرکردن حتی کمی بالاتر از دندان‌های اطراف باشد، می‌تواند باعث شود که دندان در آن نقطه سخت‌تر گاز بگیرد که باعث درد دندان می‌شود.
درمان دندان درد بعد از عصب کشی
درد هنگام عصب‌کشی و پس‌از آن، برای بسیاری از بیماران ترسناک است. تا حدی که برخی بیماران به‌علت همین ترس از مراجعه به دندانپزشک خودداری می‌کنند. در اینجا باید خاطرنشان کرد که با پیشرفت تکنولوژی و روش‌های نوین دندانپزشکی این درد بسیار کمتر از گذشته است و بیشتر بیماران دردی خفیف تا متوسط را تجربه می‌کنند. برای بهبود دندان درد بعد از عصب کشی راهکارهای زیر می‌تواند تا حد زیادی موثر باشد؛ اما اگر به هر علتی دندان درد کاهش نیافت یا شدت آن بیشتر شد، حتما در اولین فرصت به دندانپزشک مراجعه کنید.
● یکی از ساده‌ترین اقدامات برای مقابله با درد پس‌از عصب‌کشی، استفاده از کمپرس یخ در ناحیه درد است. می‌توانید با پیچاندن یک تکه یخ کوچک در یک پارچه و سپس قراردادن آن پارچه در قسمت بیرونی ناحیه عصب‌کشی‌شده، یک کیسه یخ درست کنید. هر نوبت حدود 10 تا 15 دقیقه کمپرس یخ را روی موضع درد قرار دهید تا درد تسکین یابد.
● استفاده از آب‌نمک راهی برای کاهش عفونت موضعی است. یک لیوان آب داغ و یک قاشق نمک، یک درمان عالی برای دندان درد است؛ زیرا خاصیت آنتی‌باکتریال دارد و به‌سرعت، تمام باکتری‌ها را از دهان پاک می‌کند.
● سرتان را بالا بگیرید. با بالابردن سر ممکن است به دلایلی احساس راحتی کنید. این وضعیت مستقیماً با سیستم عصبی مرتبط است. بنابراین، سعی کنید بعد از درد شدید، سر خود را بالا ببرید.
● چیزی نخورید. دندان‌های شما بلافاصله بعد از جراحی عصب‌کشی بسیار حساس می‌شوند. بنابراین توصیه می‌شود بلافاصله بعداز عصب‌کشی، چیزی نخورید. خوردن غذا بهتر است حدود ۲ تا ۳ ساعت بعد و پس‌از، ازبین‌رفتن اثر بی‌حسی دهان آغاز شود. مصرف مایعات ولرم، حتی بلافاصله پس‌از عصب‌کشی بلامانع است.
● سیگار نکشید. سیگارکشیدن ممکن است باعث افزایش شدت عفونت باکتریایی، پس‌از عصب‌کشی شود، بنابراین پس‌از درمان ریشه مخصوصاً در ساعات اولیه، از سیگارکشیدن خودداری کنید.
● الکل ننوشید. اجتناب از نوشیدنی‌های سرد و الکلی به‌مدت یک هفته پس‌از عصب‌کشی می‌تواند به‌طور معجزه‌آسایی شما را از درد شدید بعد از عصب‌کشی رهایی دهد.
● بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید. با رعایت بهداشت پس‌از جراحی کانال ریشه از بروز عفونت‌های باکتریایی و درگیری دوباره پالپ جلوگیری کنید. روزانه دو بار مسواک بزنید و نخ‌دندان بکشید.
● برای کنترل درد و التهاب، بهترین دسته دارویی NSAID است که همزمان درد و التهاب را کاهش می‌دهد. بیشتر پزشکان استفاده از ایبوپروفن را توصیه می‌کنند که بدون نسخه پزشک از داروخانه‌ها قابل تهیه است.
چه زمانی برای دندان درد بعد از عصب کشی به دندانپزشک مراجعه کنیم؟
درد عصب‌کشی باید با گذشت زمان کاهش یابد. همانطور که پیشتر اشاره شد، معمولاً درد پس‌از درمان کانال ریشه نباید بیشتر از 5 روز طول بکشد. اگر همچنان درد یا تورم دارید، باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید. اکثر افراد برای موفقیت‌آمیزبودن عصب‌کشی به یک تا دو جلسه عصب‌کشی نیاز دارند؛ اما در موارد شدید، ممکن است به جلسات بیشتری نیاز داشته باشید. درد مکرر می‌تواند نشان‌دهنده نیاز به جلسات بیشتر باشد. دندانپزشک شما ممکن است یک تاج دندانی روی دندان آسیب‌دیده قرار دهد که می‌توانند از جنس فلز، چینی یا طلا باشد. گاهی اوقات درد یک عارضه جانبی موقتی، به‌علت تعبیه یک تاج دندانی جدید است.
بهترین قرص برای دندان درد بعد از عصب کشی چیست؟
همانطور که پیشتر اشاره شد، دسته دارویی NSAID (داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی) به‌علت کاهش همزمان درد و التهاب، بهترین دسته دارویی برای کاهش دندان درد بعد از عصب کشی هستند. از بین این داروها، ایبوپروفن به‌شکل قرص‌های 200 و 400 میلی‌گرمی و ناپروکسن به‌صورت قرص‌های 250 و 500 میلی‌گرمی، در بازار ایران موجود است. این داروها به‌علت اثرگذاری بیشتر و عوارض جانبی کمتر نسبت به سایر NSAIDها، جهت کاهش درد و عفونت دندان‌ها توصیه می‌شوند. این دو دارو در دسته داروهای OTC یا (over the counter) قرار می‌گیرند. به این معنا که بدون نسخه پزشک نیز قابل‌تهیه هستند. داروهایی مثل ژلوفن و کتوبروفن (که نوع دیگری از ایبوپروفن هستند)، استامینوفن و کتورولاک نیز می‌توانند موثر باشند.
علت عصب‌کشی مجدد چیست؟
خوشبختانه عصب‌کشی دندان در اکثر موارد موفقیت‌آمیز است؛ اما گاهی نیاز به ترمیم مجدد ریشه دندان وجود دارد. درمان مجدد ریشه، روشی است که در آن دندانپزشک پرکننده‌های اصلی کانال ریشه را برمی‌دارد و سپس داخل دندان را تمیز و ضدعفونی می‌کند. در مرحله بعد، دندانپزشک کانال‌ها را دوباره پر می‌کند.
از دلایل شکست درمان می‌توان به عفونت کانال دندان اشاره کرد. ساختار کانال ریشه بسیار ریز است و گاهی اوقات به‌علت آناتومی پیچیده سیستم کانال ریشه، دندانپزشک متوجه کانال‌های مخفی یا کانال‌های منحنی نمی‌شود. بنابراین ممکن است باکتری‌ها و اعصاب در داخل همین کانال‌ها باقی بمانند و به‌دنبال عفونت و التهاب، درد شدیدی را ایجاد کنند.
گاهی تأخیر در قراردادن پرکردگی محافظ، ممکن است به باکتری‌های جدید اجازه ورود به دندان را بدهد. همچنین گاهی اوقات باکتری‌های بزاق ممکن است قبل‌از مهروموم‌شدن به زیر ماده پرکننده نفوذ کنند که به‌طور بالقوه منجر به عفونت مجدد می‌شوند. در صورت عفونت مجدد و شکست درمان قبلی، عصب‌کشی مجدد انجام می‌شود.
تا چه زمانی بعد از عصب‌کشی نباید غذا بخوریم؟
احتمالاً بعد از یک ویزیت طولانی دندانپزشکی گرسنه می‌شوید؛ اما بهتر است تا زمانی که بی‌حسی ناشی از ماده بی‌حسی کاملاً از بین نرفته است، از خوردن غذا خودداری کنید تا به‌طور تصادفی ناحیه‌ای را که هنوز حس ندارد را گاز نگیرید. به‌دست‌آوردن مجدد حس معمولاً ۲ تا ۳ ساعت پس‌از عصب‌کشی طول می‌کشد. با غذاخوردن ممکن است به پرکننده‌های موقت خود آسیب برسانید.
دندانپزشکان معمولاً یک کلاهک موقت روی دندان قرار می‌دهند که تازمانی‌که تاج دائمی آماده شود، از دندان محافظت کند. دندانپزشکان توصیه می‌کنند تاحدامکان غذا را با دندان عصب‌کشی‌شده نجوید تا با این کار شانس جداشدن کلاهک یا پرکننده موقت را کاهش دهید.
بعد از عصب‌کشی چه غذاهایی بخوریم؟
از غذاهای نرم لذت ببرید! یکی از سوالات متداول پس‌از اندو، رژیم غذایی است. توصیه می‌شود بعداز عمل از غذاهای نرم استفاده کنید تا از تحریک محل عمل جلوگیری شود و دهان شما فرصت بهبود پیدا کند. خوشبختانه، فهرستی طولانی از غذاهای نرم وجود دارد که می‌توانید آن‌ها را بعداز عامل مصرف کنید. تخم‌مرغ، ماست یا اسموتی برای یک صبحانه سالم؛ پوره سیب‌زمینی، میت لوف (meatloaf) یا گوشت رنده‌شده برای یک وعده غذایی کامل، میوه رسیده، کنسروشده یا پخته‌شده، پنیر نرم یا کره بادام زمینی به‌عنوان میان‌وعده. پاستا و نودل هم با توجه به قوام نرم انتخاب خوبی پس‌از عصب‌کشی هستند. سبزیجات را به‌تنهایی بپزید و با هوموس، یا در یک سوپ ولرم مخلوط کنید. در این صورت بسیاری از مواد غذایی لازم برای بدن را دریافت می‌کنید.
بعد از عصب‌کشی چه غذاهایی نباید بخوریم؟
● هر کجا غذاهای سفت را دیدید، فرار کنید! بعداز عمل دندانپزشکی از خوردن غذاهای سفت و چسبنده که می‌توانند تاج موقتی را از بین ببرند یا اقدامات اخیر انجام‌شده روی دهان شما را مختل کنند، خودداری کنید.
● از غذاها و نوشیدنی‌های خیلی گرم یا سرد خودداری کنید. ممکن است حساسیت به دما را در لثه یا دندان خود تجربه کنید، بنابراین بهتر است با خوردن غذای ولرم، لثه خود را در دمای ملایم نگه دارید.پس‌از پخت غذا از مصرف فوری آن غذا بپرهیزید؛ و قبل‌از مصرف ابتدا بگذارید کمی خنک شوند.
در ادامه یک لیست از غذاهایی که نباید بعد از درمان ریشه مصرف کنید بیان شده است:
● غذاهای چسبنده مانند تافی، آدامس و آب‌نبات که می‌توانند تاج موقت شما را بیرون بکشند.
● اقلام سخت مانند آب‌نبات، بادام‌زمینی شکننده و تکه‌های یخ که خطر شکستن دندان را دارند.
● غذاهای بسیار گرم یا سرد که ممکن است نواحی حساس مورد عصب‌کشی را تحریک کنند یا باعث درد ناحیه عصب‌کشی‌شده شوند.
چند روز بعد از عصب‌کشی دندان را پر کنیم؟
دندانپزشکان پس‌از درمان ریشه برای جلوگیری از عفونت، بلافاصله از پرکننده‌های موقت استفاده می‌کنند. تعویض پرکننده موقت با تاج دندانی یا پرکننده دائمی، در مدت‌زمان تعیین‌شده توسط دندانپزشک، (معمولاً دو هفته) پس‌از عصب‌کشی ضروری است و در صورت عدم تعویض پرکننده موقت ممکن است ناحیه عصب‌کشی‌شده دچار عفونت شود.
سخن پایانی
دندان درد بعد از عصب کشی عارضه‌ای است که بیشتر بیماران در 5 روز اول پس‌از عصب‌کشی، از آن شکایت دارند. در این مقاله به‌صورت کامل در مورد علل، درمان‌ها و عوامل شکست درمان بحث شد. در صورت شدیدشدن درد، عدم پاسخ درد به مسکن، تداوم تورم لثه و ادامه درد پس‌از 5 روز، باید بررسی‌های بیشتر برای رفع علت زمینه‌ای انجام شود. اما جای نگرانی وجود ندارد؛ زیرا با پیشرفت تکنولوژی و روش‌های درمانی نوین، پروسیجرهای درمانی مانند عصب‌کشی پیشرفت قابل‌توجهی داشته و با کمترین عارضه و درد همراه است. ما در کلینیک دندانپزشکی دکتر آیت با به‌کارگیری جدیدترین روش‌های روز دنیا، بهترین متریال و ابزار و کادری مجرب آماده‌ایم، تا خالق لبخندی ماندگار بر لب‌های شما باشیم.
